Vervolg ‘Hempensermeerpolder’
Twee boerderijen werden afgebroken, de noordelijke
boerderij werd later restaurant: ‘Gasterij De Waldwei’.
Seize
– Het bijzondere aan de polder is de
mathematische verdeling van de polder. Nergens is
een zo regelmatige opdeling bekend. Alleen de
stroken land grenzend aan de polderdijk hebben een
afwijkende vorm.
Het gehele terrein is als een dambord verdeeld, met
vakken van elk “zes pondemaat”. In het Fries “seis
pûnsmiet”. Die maat vind je ook terug in de uit de
praktijk geboren, ook nu nog gebruikte, veldnamen
als; Paadseize, Reidseize, Epke Seize, Bultseize,
Bargehokseize, Balkeseize, Earste Seize, Middelste
Seize, Fierste Seize, Koarnseize.
Natuurlijke waarde
Nadat SBB de Hempensermeerpol-der in bezit had
gekregen werd het beheer gericht op het behoud en
de ontwikkeling van vochtig, kleurrijk grasland met
een bijzondere weidevogelbetekenis. Het waterpeil
werd in de winter verhoogd, er ontstond weer verschil
tussen de hogere en lagere delen van de polder (met
klei op veenbodem), het mestgebruik werd aangepast
en er mag nu niet voor 1 juli worden gemaaid. Het
agrarisch gebruik (o.a. hooiwinning en begrazing door
koeien en schapen) wordt door SBB verpacht. Het
vooral op de weidevogels gerichte beheer heeft
succes. De Hempensermeerpolder heeft de
kwalificatie ‘zeer goed weidevogelgebied’. Vooral het
aantal broedende Grutto`s is groot, maar ook de
dichtheid van de Watersnip, de Tureluur en de Kievit
is uitstekend. Buiten de broedtijd is de
Hempensermeerpolder belangrijk als foerageer– en
overwinteringsgebied: Kolganzen, Smienten,
Wintertalingen, Watersnippen en Kieviten kunnen er
vaak in grote getale worden aangetroffen. Door het
veranderende beheer verandert ook de flora in
positieve richting. Zeer opvallend is de ontwikkeling
van zilte vegetatie langs de greppels. Dit wijst op
aanvoer van brak water uit de zandlaag onder de klei-
op-veen-laag. De diepe polder vertoont in het
voorjaar en zomer een afwisselend kleurenpalet van
bloeiende Paardenbloemen, Pinksterbloemen,
Veldzuring, Boterbloemen en grassen.
Himpenserpoldermole
Aan de noordrand van de polder staat op de
ringvaartdijk een markante, met riet beklede,
monnikmolen uit 1863. Met een gevlucht van 24
meter is deze molen de grootste in zijn soort in
Friesland. De Hempenserpoldermolen is een
maalvaardige grondzeiler. Een grondzeiler is een
windmolen die vanaf de grond wordt bediend door de
molenaar. Door de gedrongen bouw scheren de
draaiende wieken over het erf rondom de molen. De
molen was vroeger voorzien van zelfzwichting.
Dit betekende dat de windmolen was voorzien van
kantelbare kleppen die via een ingenieus over-
brengingssysteem, met een zwichtstang, automatisch
hun stand aanpassen aan de kracht van de wind. De
molen is in 1863 gebouwd voor de bemaling van de in
1784 drooggelegde Hempenser-meer. In 1955 verloor
de molen zijn functie, waarna het polderbestuur de
molen ‘op afbraak’ te koop aanbood. Omdat dit in
strijd was met de molenverordening, kreeg het
bestuur daarvoor echter van de provincie Friesland
geen toestemming. Gedeputeerde Staten adviseerde
de gemeente de molen over te nemen.
Dat gebeurde in 1959, toen de molen voor twee
gulden aan de gemeente werd verkocht, op
voorwaarde dat de in 1953 voor de aandrijving van de
vijzel in de molen geplaatste dieselmotor niet zou
worden verwijderd. In 1985 brandde de naast de
molen gelegen molenaarswoning af. Een jaar later
werd de dieselmotor toch vervangen door een
elektromotor, waarmee sindsdien gecombineerd kan
worden gemalen. Sinds 2010 is Monumentenstichting
Boarnsterhim eigenaar en beheerder van de molen.
Bezichtiging
Als de Hempenserpoldermolen draait, en dat is zeer
regelmatig, dan is de molen ook te bezichtigen,
bijvoorbeeld tijdens de monument- en molendagen.
Of als één van de twee molenaars aanwezig is op de
molen. Het pad langs de westelijke ringdijk is buiten
het broedseizoen geopend en is zeer de moeite
waard. Gasterij De Waldwei is het hele jaar van
woensdag tot en met zondag geopend. Binnenkort is
het restaurant ook per boot bereikbaar.
11
